Linux

Udhëzues dhe materiale të tjerë, si për ata që hedhin hapat e para në botën e GNU/Linux, ashtu edhe për përdoruesit me përvojë.

Bazat

Në këtë seksion do të gjeni gjith'çfarë nevoitet për të instaluar GNU/Linux.
Niveli: për të gjithë.

Instalimi i një shpërndarje GNU/Linux

Në këtë dokument do të mundohemi të ndihmojmë ata që vendosin të instalojnë për herë të parë në kompjuterin e tyre një shpërndarje GNU/Linux.
Tashmë shpërndarjet linux afrojnë një instalim të thjeshtë dhe të sigurtë, me anë të një interfaqe grafike që i jep mundësinë edhe një fillestari të kryejë instalimin e tij të parë të provës pa problem.
Por megjithatë, duhet të keni të paktën disa njohuri bazë mbi kompjuterin tuaj, duhet të dini çfarë janë particionet dhe si realizohet ndarja e një disku fiks.
Ky dokument është versioni i evoluar i ISL.html.
Ndryshe nga versioni i vjetër, do të përqëndrojmë fokusin gati krejtësisht mbi GNU/Linux Debian, konsideruar nga ana jonë si një nga shpërndarjet GNU/Linux më të mira në qarkullim.
Kjo nuk do të thotë që dokumentët që do të gjeni këtu nuk janë të vlefshëm për shpërndarjet e tjera Linux: principet janë të njëjta dhe 90% e metodave të shpjeguara këtu mund të përdoren pa problem në çfarëdo shpërndarje Linux.

Dy fjalë mbi GNU/Linux

Përpara se të fillojmë të përgatisim komputerin tonë për këtë sistem të ri le të shohim shkurtimisht çfarë është LINUX.

Linux është një sistem multitasting dhe shumë përdorues që funksionon si në PC (personal computer) ashtu si dhe në shumë tipe të tjerë kompjuterësh. Linux është komform me standartin POSIX (IEEE P1003.x) mbi sistemet operative, i krijuar për të dokumentuar një bashkësi karakteristikash standard të UNIX. Linux përmbledh të gjitha këto karakteristika, të clave u shton zhvillimet më të fundit të UNIX BSD dhe të UNIX System V, duke afruar kështu një sistem operativ komplet dhe të fuqishëm. Përveç kësaj Linux është në gjendje të bashkëpunojë me sisteme të tjerë operative, midis të tjerëve Microsoft Windows, MacOS, UNIX e Novell.LINUX u krijua nga një student i quajtur Linus Torvalds. Më 1990 ndërsa studionte informatikë në Universitetin e Helsinki-t, në Finlandë, Torvalds-it ju duk stimuluese idea e krijimit të një sistemi operativ të ngjashëm me UNIX. Një vit më vonë, LINUX transformohet nga idea e një personi të izoluar në fenomen mbarë botëror, dhe mijra e mijra persona provuan të shkruajnë klone të UNIX.Sot LINUX përdoret nga miliona njerëz. Disa e përdorin si instrument studimi mbi funksionimin e sistemeve operative, por ekzistojnë dhe shumë aktivitete komerciale që përdorin Linux për veprimtari nga më të ndryshmet.LINUX funksionon sot në ambientet e punës së shoqërive të kalibrit të Hewlett-Packard, në sisteme embedded nga furnizues shërbimesh internet të shpërndarë në çdo anë të botës.

Ja disa nga pikat e forcës së LINUX.

Përshtatje.
Kodi burues i Linux shpërndahet lirisht për të gjithë. Kjo do të thotë që mund të ndryshohet kodi për të shtuar aftësi të reja apo për t'i mundësuar Linux-it funksionimin me dispozitivë të vëçantë hardware.
Interoperues.
Sistemet Linux mund të bashkpunojnë me pjesën më të madhe të pjataformave ekzistuese.
Çmimi.
Linux shpërndahet falas nën Licencën GPL të GNU, që lejon dhe inkurajon përhapjen e kodit burues.

LINUX konservon të pandryshuar pamjen dhe karakteristikat e UNIX, por dallon nga sistemet komercialë sepse nuk është prodhim i një shoqërie apo personi, por rezultat i bashkpunimit nga ana e zhvilluesve dhe përdorues nga mbarë bota për të krijuar diçka që mund të kënaqë nevojat e tyre prodhuese. Në ndryshim nga pjesa më e madhe e software të zhvilluar në menyrë komerciale, LINUX nuk ka një "repart marketingu" që imponon atë që quan të nevojshme për përdoruesin final.
Zhvillimi ndjek drejtimin e marrë nga Torvalds (i barazuar në shumë klube zhvilluesish me një perëndi të vogël) dhe strategjinë e tij të hacking të kernel-it.
Futja e karakteristikave të reja në Linux kryhet në mënyrë spontane e dinamike dhe qeveriset nga rregulla empirike të krijuara nga tekno-maniakët e Internetit.Ndryshe nga sistemet operativë të Microsoft, Linux, tamam si UNIX, gjindet në versione të ndryshme (të njohura me emrin shpërndarje). Këto versione janë krijuar nga shoqëri dhe ente të ndryshme.
Për të krijuar një shpërndarje, një shoqëri merr si piknisje sistemin operativ GNU/Linux dhe programet relativë, duke krijuar një vlerë shtuese nën formën e kombinimit të metodës së instalimit, programe ekskluzivë dhe suport teknik. Dallimi midis shpërndarjeve të ndryshme është i ngjashëm me dallimin që ka një Ford nga një Chevorlet: funksionimi është gati identik, por marka dhe disa nga karakteristikat janë të ndryshme.

Shpërndarjet GNU/Linux

Shpërndarjet më të njohura janë si në vazhdim:

Debian GNU/Linux

Çfarë është debian?
Projekti Debian është një grup individësh që i kanë vënë vetes si qëllim krijimin e një sistemi operativ të lirë.
Ky sistem operativ i krijuar në këtë menyrë mori emrin Debian GNU/Linux, ose shkurtimisht Debian.
Një sistem operativ është një përmbledhje programesh të thjeshtë dhe instrumentësh që bëjnë të funksionojë kompjuterin tuaj. Zemra e një sistemi operativ është kernel-i. Kernel-i është programi më i rendësishëm i kompjuterit dhe kryen të gjitha operacionet bazë të "mirëmbajtjes" dhe ju jep mundësinë të nisni programet e tjerë.Sistemet Debian aktualisht përdorin kernel-in Linux.
Linux është një pjesë programi i nisur nga Linus Torvalds dhe përkrahur nga mijra programues nga mbarë bota.
Por Debian nuk ndalon këtu: vazhdon puna për të afruar Debian edhe për kernel-ë të tjerë, në rradhë të parë për Hurd.
Hurd është një koleksion server-ësh që funksionojnë në bazë të një microkernel-i (si puna e Mac) për të krijuar funksione të ndryshëm. Hurd është software i lirë prodhuar nga projekti GNU.
Pjesa më e madhe e instrumentëve bazë të përfshirë në sistemin operativ vijnë nga projekti GNU; kështu shpjegohen dhe emrat: GNU/Linux and GNU/Hurd. Këto instrumente janë gjithashtu të lirë.Sigurisht, çfarë duan përdoruesit janë aplikativët: programe që i ndihmojnë për të kryer aktivitetin e përditshëm, nga shkrimi i dokumentëve deri tek manazhimi i ndërmarrjes, kalimi i kohës së lirë duke luajtue e deri tek shkrimi/projektimi i programeve të tjerë. Debian përfshin më shumë se 15490 paketa (programe të prekompiluar të përgatitur në menyrë që të afrojnë një instalim të thjeshtë dhe të menjëhershëm në kompjuterin tuaj) , të gjitha të lira.

Ngjan pak a shumë me një kështjellë. Në bazë gjendet kernel-i. Sipër tij gjenden të gjithë instrumentët bazë. Në vazhdim të gjithë programet që ekzekutoni në kompjuter. Në majë të kështjellës ndodhet Debian, që me kujdes organizon dhe përshtat gjithçka që të funksionojë gjithmonë dhe në menyrë korrekte.

Çfarë hardware duhet të kem që të përdor Debian?
Debian funksionon gati në të gjithë llojet e pc (personal computers), përfshirë dhe pjesën më të madhe të modeleve të vjetër. Çdo version i ri i lëshuar i Debian zakonisht suporton një numër akoma më të madh arkitekturash kompjuteri.
Lista e plotë e arkitekturave aktualisht të suportuara, mund të vizitohet tek dokumentet për versionin stabël.Gati të gjithë hardware e zakonshëm suportohen. Nëse dëshironi të siguroheni që të gjithë dispozitivët e lidhur me kompjuterin tuaj janë të suportuar, mjafton të kontrolloni Linux Hardware Compatibility HOWTO.

Ekzistojnë gjithashtu disa kompani që bëjnë të vështirë suportin duke mos lëshuar specifikat e hardware të tyre. Kjo dë të thotë që ndoshta nuk do të keni mundësi të përdorni hardware e tyre me GNU/Linux. Disa kompani afrojnë drivers non-free, por kjo është një problem mbasi më vonë një kompani mund të mbyllë tregëtinë ose të ndalojë suportin për hardware që keni ju. Prandaj ju rekomandojmë të blini hardware vetëm nga prodhuesit që afrojnë drivers të lirë për produktet e tyre.

Bota Debian

Në lidhje me Debian

Instalimi

Kontrolli i paketave

Krijimi dhe ndryshimi i paketave

Kontrolli i paketave, ana server

Konfigurimi i sistemit

Kernel

Sistemi

Aplikativë të jashtëm

Tjetër

Tips and Tricks

Bash

Firefox

Tjetër

Slackware Linux

Filozofia e Slackware

Që me versionin e parë të lëshuar në Prill të 1993, Projekti Slackware Linux është përpjekur të krijojë shpërndarjen Linux më shumë "UNIX-like" në qarkullim.
Slackware plotëson standartet e publikuar Linuxs, si p.sh. Linux File System Standard.
Duke vënë në plan të parë thjeshtësinë dhe stabilitetin, Slackware është bërë një nga shpërndarjet më të njohura, të qendrueshme dhe të lehta në qarkullim aktualisht.

Çfarë është Slackware Linux?

Versioni zyrtar i Slackware Linux nga Patrick Volkerding është një sistem oprativ i avancuar Linux, i projektuar duke i dhënë përparësi kryesore objektivëve të përbashkët të lehtësisë në përdorim dhe stabilitetit.
Me përfshirjen e programeve më të rinj dhe më të përdorur por pa harruar tradicionin, me afrimin e thjeshtësisë dhe lehtësisë në përdorim së bashku me fleksibilitetin dhe fuqinë, Slackware ju shtron në tavolinë gjith'më të mirat e botës.

Krijuar në origjinë nga Linus Torvalds në vitin 1991, sistemi operativ UNIXÃ‚Â®-like Linux tashmë përfiton nga kontributi i miliona përdoruesve dhe zhvilluesve nga e gjithë bota.

Slackware Linux i afron përdoruesve të rinj dhe me eksperiencë një sistem operativ Linux tepër funksional, i paisur për të shërbyer në të gjitha fushat, nga desktop e workstation deri tek serverët. Serverët web, ftp, dhe email janë gati për përdorim në kuti, sikurse janë gati ambientet më të mirë të punës desktop.

Krejt instrumentët e zhvillimit, edituesit, dhe libraitë aktuale janë përfshirë në dispozicion të përdoruesve që dëshirojnë të zhvillojnë apo të kompilojnë programe shtesë.

Gentoo Linux

Krijuar nga Daniel Robbins, Gentoo Linux është një shpërndarje Linux e veçantë: në fakt çdo pjesë e sistemit dhe çdo program mund të kompilohet dhe optimizohet në bazë të makinës ku instalohet.

Nuk mund t'jua këshillojmë përdoruesve që vijnë direkt nga bota Windows, pa përvojën e duhur.

Mandriva

Mandriva, fillimisht njohur si Mandrakesoft, është rezultati i bashkimit/shkrirjes së disa prej pionerëve të open source si Mandrakesoft në Francë, Conectiva në Brazil, Edge IT në Francë dhe Lycoris në SHBA.

Afron, duke u kujdesur për zhvillimin, një version krejtësisht të lirë, Free Mandriva, si kontribut i detyrimit ndaj principeve të open source.

Krahas versionit free, afron një sërë produktesh komercialë, për privatë, ndërmarrje apo administrata publike.
I thjeshtë në instalim dhe përdorim, ja këshillojmë të gjithëve!

Faqja zyrtare: Mandriva

RedHat

Një nga shoqëritë pionere në botën e Linux dhe OpenSource: afron aktualisht versione komercialë, orientuar kryesisht në tregun server. Produktet dhe zgjidhjet e afruara janë të kualitetit të lartë dhe të çertifikuara, suporti është nga më të mirët në qarkullim.
Vazhdon të ndihmojë OpenSource duke dhuruar një pjesë të mirë të kodit dhe të punës së inxhinierve të saj në Projektin e hapur Fedora.

Faqja zyrtare: Red Hat.

Fedora

Projekti Fedora është një projekt open source i sponsorizuar nga Red Hat dhe i suportuar nga një komunitet tepër aktiv zhvilluesish.
Ka si qëllim krijimin e një sistemi operativ të mbështetur eskluzivisht në software të lirë.

Instalim grafik i udhëzuar, i lehtë në përdorim, i përshtatshëm edhe për përdoruesit me pak përvojë: këshillohet për të gjithë!

Novell

### Teksti për tu shtuar ###

Ubuntu Linux

### Tekst në përpunim ###

Shpërndarjet "Live CD" GNU/Linux

Shpesh herë, përdoruesit që vijnë nga bota Windows, ndihen të pasigurt në hedhjen e hapit të ri: instalimit të GNU/Linux në kompjuterin e tyre.

Edhe në këtë drejtim komuniteti OpenSource ka afruar dhe afron një zgjidhje tepër të përshtatshme: mundësia e provës së një shpërndarje Linux me anë të ashtuquajturës Live-CD; mjafton të niset komjuteri nga CD Live dhe pa instaluar asgjë në disk do të mund të provohet apo dhe të punohet në një shpërndarje GNU/Linux.

Lista e plotë me shpërndarjet "Live CD" Linux mund të vizitohet në adresën në vijim: The LiveCD List.

Më të njohurat janë sa në vazhdim.

Knoppix

Çfarë eshtë KNOPPIXÃ‚Â®?

KNOPPIX është një sistem Live në CD ose DVD, i përbërë nga një koleksion programesh GNU/Linux, zbulim automatik të hardware, dhe suport për pjesën më të madhe të skedave video, sekdave audio, dispozitivëve SCSI e USB dhe periferikeve të tjera.

KNOPPIX mund të përdoret si sistem pune Linux për desktop, CD edukimi/mësimdhënie, sistem emergjence, ose të përshtatet për të krijuar versione demostrativë të progremeve komerciale ose jo.
Nuk ka nevojë të instalohet asgjë në hard disk. Duke përfituar nga dekompresimi "në kohë reale", në CD mund të përfshihen më shumë se 2 GB me programe të instaluar të gatshëm për përdorim (më shumë se 8GB në versionin "MAXI" të DVD-së).

Morphix

Morphix është një sistem operativ GNU/Linux në një CD.

Me fjalë të tjera, nuk keni nevojë të instaloni asgjë në diskun tuaj fiks... thjesht fut CD, rinis kompjuterin, fillo të përdorësh Morphix!
Kur të rinisni përsëri kompjuterin (kësaj rradhe pa CD në lexues) makina juaj do të jetë ashtu si e kishit lënë më parë... pa asnjë lloj ndryshimi/dëmtimi.

Përgatitja e kompjuterit

Të instalosh LINUX është po aq e vështirë sa të instalosh një sistem të ri operativ; domethënë, duhet të pranojmë faktin që nuk do të kemi mundësi të përdorim instrumentet e zakonshëm me të cilët jemi mësuar prej kohësh.
Por ne kemi vendosur të provojmë GNU/Linux, apo jo?

Nëse keni lexuar deri tek kjo faqe, besoj që keni ndjekur të paktën këto kalime:

Keni shkarkuar imazhin .ISO të një versioni "Live-CD" të GNU/Linux;
Keni krijuar/masterizuar një CD nga imazhi i mësipërm (po supozoj KNOPPIX Live-CD);
E keni provuar/përdorur për dy-tre ditë;
Bota e re e GNU/Linux ju pëlqen, dhe jeni të bindur që dëshironi të bëheni një përdorues Linux.
Fiilimisht dëshironi të përdorni vetëm versionin Desktop të GNU/Linux.

Backup para se të fillojmë

Nuk do të lodhem kurrë duke e përsëritur: mos filloni kurrë të "luani" me kompjuterin tuaj pa krijuar fillimisht një kopje të të dhënave më të rendësishme për ju (dokumente, mesazhe email, muzika dhe filmat e preferuar, etj.)

Krijojmë hapësirën e nevojshme për sistemin e ri operativ

Megjithëse tashmë ekzistojnë edhe versione të Linux të aftë të instalohen dhe të funksionojnë nën Windows si një program i zakonshëm, nuk ma bën zemra t'jua këshilloj: ne duam një sistem të ri, të fuqishëm dhe stabël; e gjithë kjo e humb kuptimin nën Windows :-)

Kemi dy rrugë:

... dhe më e thjeshta është shtimi i një hard disku të ri në kompjuterin tuaj (duke parë çmimet relativisht të ulët në ditët e sotme, mund të jetë zgjidhja më e mirë) kushtuar krejtësisht sistemit të ri GNU/Linux.
... dhe e përdorur zakonisht është zvogëlimi/ngushtimi i hapsirës ekzistuese në hard disk, zënë nga Windows dhe krijimi i një hapsire të re bosh në dispozicion të GNU/Linux.

Nëse keni zgjedhur rrugën e parë, mund të kapërceni sa vazhdon.

Rruga e dytë.
Ekzistojnë disa programe nën Windows që ju ndihmojnë/udhëzojnë në ndryshimin e tabelës së particioneve të diskut tuaj fiks: më i njohuri është PartitionMagic.
Kush ka këtë program nuk ka nevojë për shpjegimet e mija për ta përdorur :-)

Por ne duam të përdorim vetëm programe Open Source, të lirë si ajri që thithim!
Prandaj thërrasim në ndihmë ...GNU/Linux.
Ja si duhet të veprojmë:

Shkarkojmë imazhin .ISO të KNOPPIX Live-CD.
Krijojmë/masterizojmë një CD nga imazhi i shkarkuar.
Backup i dokumenteve nga particioni Fat/NTFS.
Defragmentojmë particionin(et) FAT/NTFS duke përdorur instrumentet e defragmentimit Windows të përfshirë në Windows XP.
Nisim kompjuterin nga CD e KNOPPIX
Nisim qtparted.
- Zgjedhim Menu qendrore [Main menu]: Knoppix: Root shell.
- Tek dritarja që do të hapet shruajmë
  
  qtparted &
  
  .
- Zgjedhim diskun fiks (/dev/hda), e pastaj zgjedhim particionin ku ndodhet Windows XP (që ka shumë mundësi të ketë zënë gati të gjithë particionin).
- Nga menu e kontekstit (klik i pulsantit të djathtë të mouse), zgjedhim "Resize...".
  Zvogëlojmë/ngushtojmë particionin sipas dëshirës, e pastaj klikojmë Ok.
- Ruajmë ndryshimet duke klikuar tek ikona e diskut tek shtylla e instrumentëve.
Qtparted fillon të kryejë automatikisht gjith'çfarë nevoitet për të ripërmasuar particionin (ekzekuton ntfsresize nëse lloji i filesystem është NTFS dhe programin aktual të particionimit).
Mbas operacionit, në disk do të keni gjithmonë particionin me Windows XP + një particion të ri, të lirë, gati për të pritur GNU/Linux.
Apliko dhe ruaj ndryshimet, (duke klikuar tek ikona e diskut tek shtylla e instrumentëve dhe duke ju përgjigjur "Yes" për aplikimin e ndryshimeve: disa minuta dhe gjithçka do të përfundojë.
Mbas përfundimit mbyll qtparted.
Përfundo KNOPPIX, hiq CD nga lexuesi dhe rinis kompjuterin.
Kontrollo që Windows të funksionojë pa probleme.

Tani jemi gati për të instaluar shpërndarjen tonë GNU/Linux.

Instalimi

Sa në vazhdim do të jetë një përshkrim i hollësishëm në lidhje me hapat që duhen ndjekur për të kryer instalimin e një ambienti pune të plotë, bazuar në Debian Sarge (alias Debian 3.1).

Do të ndjekim rrugën normale, duke u përpjekur të shmangemi sa më pak nga skema e afruar në menyrë të prezgjedhur nga Projekti Debian.

Instalimi - faqja 1

Çfarë na duhet:

CD e Debian Sarge Netinstall (mund të shkarkohet nga: http://cdimage.debian.org/debian-cd/3.1_r1/i386/iso-cd/debian-31r1a-i386-netinst.iso
Lidhje internet, mbasi në vazhdim do të përshkruajmë instalimin via internet
Një hard disk bosh ose një particion bosh me të paktën 4 GB (për një instalim të plotë Desktop)

Sistemi Bazë

Futim CD me Sarge Netinstall në lexuesin CD-ROM dhe nisim kompjuterin nga CD. (Shkruajmë linux26 në boot promt për të instaluar kernel 2.6).

Shkruaj linux26 në boot promt...
- Fillon instalimi.
- Fillon instalimi i sistemit bazë:
  
  Instalimi i sistemit bazë...
- Instalojmë GRUB në master boot record (nëse ekzistojnë sisteme të tjerë operative, do të zbulohen dhe do të shtohen automatikisht tek lista e nisjes e GRUB boot loader):
- Përfundojmë instalimin bazë, heqim CD nga lexuesi dhe rinisim kompjuterin:

Instalimi - faqja 2

Presim rinisjen e kompjueterit, zgjedhim Linux si sistem operativ nga lista e GRUB dhe futemi: fillon faza e konfigurimit të sistemit bazë:

Konfigurojmë zonën orare:

Shkruaj fjalëkalimin për përdoruesin root:

Krijo një përdorues të zakonshëm:

Zgjedhim metodën e instalimit:

Meqenëse do të kryejmë një instalim via internet, zgjedhim http:

Zgjedhim një mirror për instalimin tonë:

Nëse përdorni proxy në rrjet, plotësoni të dhënat (zakonisht bosh):

Tek zgjedhja e programeve për Debian zgjedhim vetëm Mjedisi i punës

Fillon shkarkimi dhe instalimi i pakove që përbëjnë Mjedisin e punës:në varësi të lidhjes Internet do të nevoiten disa minuta (18-25 min me një lidhje ADSL të zakonshme)

Gjatë fazës së instalimit, programi do të drejtojë disa pyetje të thjeshta:

Zgjedhja e drivers për kartën grafike...

Zakonisht -> Jo

-> Po

Konfigurojmë Exim

-> zërin e dytë (postë e dërguar me anë të smarthost

Konfigurimi bazë përfundoi!

Rregullimet e fundit

Mbasi të kemi përfunduar me sukses instalimin, do të niset serveri grafik X e më pas GDM, programi që kujdeset me identifikimin dhe futjen e përdoruesve në sistem.

Pamja e parë që na shfaqet është:

Le ta zbukurojmë pak :-)

Kliko tek Veprimet -> Konfiguro manazhuesin e login...

Zgjidh Greeter grafik -> Happy GNOME

Zgjidh tek skeda Të përgjithshme Greeter grafik tek zëri Lokal:, dhe kliko tek Mbylle:

Identifikohuni në sistem:

Para jush...GNOME...në shqip...gati për tu shfrytëzuar pa ndaluar/bllokuar asnjëherë...:-))

E jo vetëm...tifozët e KDE, mund ta fillojnë ta përdorin menjëherë...

Mirësevini!!!

Kernel

Në 90% të rasteve, kernel i prekompiluar që gjeni në shpërndarjen GNU/Linux në përdorim, plotëson të gjitha kërkesat e kompjuterit tuaj.

Megjithatë, për konfigurime të personalizuara (rritja e shpejtësisë së ekzekutimit, ndonjë dispozitiv jo i zakonshëm, apo thjesht dëshira për të mësuar) do t'ju duhet shpeshherë të kompiloni zemrën e sistemit operativ Linux, kernel-in.

Duhet të keni parasysh që jeni duke luajtur me "jetën e pacientit": sistemi mund të mos niset më ose mund të mos punojë si duhet.

Jeni të paralajmëruar!!!

Të kompilojmë Kernel 2.6 nën Debian (Sarge).

Po supozoj që ndodheni në sistemin që kemi instaluar së bashku këtu.

Futemi në sistem si përdorues root.
Instalojmë çfarë nevoitet për të kompiluar kernel e Linux:

# apt-get update
# apt-get install kernel-package libncurses5-dev fakeroot wget bzip2

desktop:~# apt-get install kernel-package libncurses5-dev fakeroot wget bzip2
Reading Package Lists... Done
Building Dependency Tree... Done
wget is already the newest version.
bzip2 is already the newest version.
Suggested packages: kernel-source libdb3-dev docbook-utils
The following NEW packages will be installed: fakeroot kernel-package libncurses5-dev0 upgraded, 3 newly installed, 0 to remove and 0 not upgraded.
Need to get 1466kB of archives.
After unpacking 7385kB of additional disk space will be used.
Get:1 http://debian.fastweb.it stable/main fakeroot 1.2.10 [70,5kB]
Get:2 http://debian.fastweb.it stable/main kernel-package 8.135 [357kB]
Get:3 http://debian.fastweb.it stable/main libncurses5-dev 5.4-4 [1038kB]
Fetched 1466kB in 3s (416kB/s)
Selecting previously deselected package fakeroot.
(Reading database ... 88224 files and directories currently installed.)
Unpacking fakeroot (from .../fakeroot_1.2.10_i386.deb) ...
Selecting previously deselected package kernel-package.
Unpacking kernel-package (from .../kernel-package_8.135_all.deb) ...
Selecting previously deselected package libncurses5-dev.
Unpacking libncurses5-dev (from .../libncurses5-dev_5.4-4_i386.deb) ...
Setting up fakeroot (1.2.10) ...
Setting up kernel-package (8.135) ...
Setting up libncurses5-dev (5.4-4) ...

Shkojmë tek /usr/src:
#cd /usr/src
Marrim versionin e fundit të Linux kernel source (ose versionin që ju intereson) nga http://www.kernel.org/pub/linux/kernel/v2.6/:

# wget http://www.kernel.org/pub/linux/kernel/v2.6/linux-2.6.15.4.tar.bz2

desktop:/usr/src# wget http://www.kernel.org/pub/linux/kernel/v2.6/linux-2.6.15.4.tar.bz2
--16:19:30-- http://www.kernel.org/pub/linux/kernel/v2.6/linux-2.6.15.4.tar.bz2 => `linux-2.6.15.4.tar.bz2'
Resolving www.kernel.org... 204.152.191.37, 204.152.191.5
Connecting to www.kernel.org[204.152.191.37]:80... connected.
HTTP request sent, awaiting response... 200 OK
Length: 39,846,379 [application/x-bzip2]
100%[====================================>] 39,846,379 79.41K/s ETA 00:0016:26:38 (91.16 KB/s)
- `linux-2.6.15.4.tar.bz2' saved [39846379/39846379]

File i saposhkarkuar është buruesi i kernel në formatin e zip-uar tar.bz2: shpaketojmë këtë file.

# tar xjfv linux-2.6.15.4.tar.bz2

Si rrjedhim do të kemi krijimin e një kartele me emrin linux-2.6.15.4

desktop:/usr/src# ls -la
total 38972
drwxrwsr-x 3 root src 4096 2006-02-18 16:32 .
drwxr-xr-x 12 root root 4096 2006-02-18 15:06 ..
drwxrwxrwx 19 root root 4096 2006-02-10 08:22 linux-2.6.15.4
-rw-r--r-- 1 root src 39846379 2006-02-10 08:47 linux-2.6.15.4.tar.bz2

Krijojmë një lidhje simbolike me emrin linux:

# ln -s linux-2.6.15.4 linux

desktop:/usr/src# ls -la
total 38972
drwxrwsr-x 3 root src 4096 2006-02-18 16:37 .
drwxr-xr-x 12 root root 4096 2006-02-18 15:06 ..
lrwxrwxrwx 1 root src 14 2006-02-18 16:37 linux -> linux-2.6.15.4
drwxrwxrwx 19 root root 4096 2006-02-10 08:22 linux-2.6.15.4
-rw-r--r-- 1 root src 39846379 2006-02-10 08:47 linux-2.6.15.4.tar.bz2

Futemi tek kartela me buruesit e kernel:

# cd linux

M.q.s. është hera e parë që kompilojmë një kernel linux, do të marrim si pikë nisje konfigurimin e kernel ekzistues: për të kontrolluar versionin në përdorim japim komandën

# uname -a

desktop:/usr/src# uname -a
Linux desktop 2.6.8-2-386 #1 Tue Aug 16 12:46:35 UTC 2005 i686 GNU/Linux

Pra jemi duke përdorur kernel linux 2.6.8-2-386 dhe konfigurimi i tij zakonisht ndodhet në kartelën /boot me emrin config-2.6.8-2-386 (pra file i kunfigurimit ndodhet në pozicionin /boot/config-2.6.8-2-386)
Është ky file konfigurimi që do të përdorim si bazë për kompilimin tonë:

# make menuconfig

menuconfig

Zgjedhim Load an Alternate Configuration File dhe japim pozicionin e file tonë të vjetër të konfigurimit:

menuconfig

Do të lexohet konfigurimi ekzistues i kernel-it tonë dhe, po të dëshironi mund të filloni të shfletoni menunë dhe të ndryshoni konfigurimet (p.sh. të hiqni suportin për hardware që nuk ekziston në kompjuterin tuaj, etj...etj.: këtu nuk mund të jepen udhëzime, pasi secili ka kompjuterin e tij!).

Mbasi të keni mbaruar ruani ndryshimet dhe dilni:

menuconfig

Tani japim komandat:

# make-kpkg clean
# fakeroot make-kpkg --initrd --revision=desktop.1.0 kernel_image

Nëse për një arsye apo tjetër kompilimi ndalon me ndonjë mesazh gabimi, jepni komandën:

# make clean

dhe rifilloni proçesin e kompilimit nga komanda:

# make menuconfig

Ndryshoni konfigurimin e kernel në korrispondim me mesazhet e gabimit dhe rikompiloni.
Në rast se gjithçka shkon si duhet (pa mesazhe gabimi), pakoja e re .deb e kernel do të jetë krijuar në /usr/src me emrin kernel-image-2.6.15.4_desktop.1.0_i386.deb, gati për t'u instaluar:

# cd ..# ls -la

desktop:/usr/src# ls -la
total 52268
drwxrwsr-x 3 root src 4096 2006-02-18 18:21 .
drwxr-xr-x 12 root root 4096 2006-02-18 15:06 ..
-rw-r--r-- 1 root src 13591994 2006-02-18 18:21 kernel-image-2.6.15.4_desktop.1.0_i386.deb
lrwxrwxrwx 1 root src 14 2006-02-18 16:37 linux -> linux-2.6.15.4
drwxrwxrwx 21 root root 4096 2006-02-18 18:21 linux-2.6.15.4
-rw-r--r-- 1 root src 39846379 2006-02-10 08:47 linux-2.6.15.4.tar.bz2

Tani jemi gati për të instaluar kernel-in tonë të ri Linux:

# dpkg -i kernel-image-2.6.15.4_desktop.1.0_i386.deb

Automatikisht, mbas instalimit, do të ndryshohet edhe menuja e GRUB për të pasqyruar versionin e ri të kernel:

menu e GRUB

Futuni me kernel-in e ri, provoni që gjithçka funksionon si duhet dhe, për të liruar vend, mund të çinstaloni versionin e vjetër të kernel:

# dpkg -P kernel-image-2 2.6.8-16sarge1

Mbasi të keni krijuar eksperiencën e nevojshmë, filloni të rikompiloni çdo ditë kernel-in tuaj, duke e pastruar nga të gjithë zërat e panevojshëm për makinën tuaj, deri sa të arrini rezultatet më të kënaqshëm: ushtrimi do t'ju japë kënaqësi dhe eksperienca do të rritet çdo ditë e më shumë.

Server

Konfigurimi perfekt - Debian Sarge (3.1)

Mbështetur tek The Perfect Setup - Debian Sarge (3.1) i Falko Timme.

Në vazhdim do të japim përshkrimin e hollësishëm të të gjithë kalimeve të nevojshme për të konfiguruar një server të bazuar në Debian (Debian Sarge ose Debian 3.1) që do të afrojë të gjitha shërbimet e duhura për ISP-të e kush afron shërbime web (server web me suport për SSL, server mail me SMTP-AUTH dhe TLS, server DNS, server FTP, server MySQL, POP3/POP3s/IMAP/IMAPs, Quota, Firewall, etj.

Ja programet që do të përdorim:

Server Web: Apache 2.0.x
Server Mail: Postfix (më i thjeshtë se sendmail në konfigurim; më i sigurt se sendmail)
Server DNS: BIND9
Server FTP: proftpd
POP3/POP3s/IMAP/IMAPs: mund të zgjedhim midis formatit tradicional UNIX mailbox (duhet përdorur ipopd/uw-imapd) ose formatit Maildir (duhet përdorur Courier-POP3/Courier-IMAP).
Webalizer për statistikat web.

Në përfundim do të kemi një sistem të gatshëm për t'u përdorur siç është për hosting apo për të instaluar një panel kontrolli për webhosting.

Është mirë që të kryeni "kopjo&ngjit" të pjesës më të madhe të komandave/konfigurimeve të shkruara në vazhdim, për të shmangur gabimet në shkrim.

Çfarë na duhet:

CD e Debian Sarge Netinstall (mund të shkarkohet nga: http://cdimage.debian.org/debian-cd/3.1_r1/i386/iso-cd/debian-31r1a-i386-netinst.iso
Lidhje internet, mbasi në vazhdim do të përshkruajmë instalimin via internet

Fillojmë instalimin:

SISTEMI BAZË

Futim CD me Sarge Netinstall në lexuesin CD-ROM dhe nisim kompjuterin nga CD. (Shkruajmë linux26 në boot promt për të instaluar kernel 2.6).

Shkruaj linux26 në boot promt...

Fillon instalimi.

Zgjedhim gjuhën shqipe:

Zgjedhja e gjuhës
Zgjedhim hartën e tastierës në përdorim:

Zgjedhja e tastierës
Fillon zbulimi automatik i hardware në përdorim:

Zbulimi i hardware...
Shkruajmë emrin e kompjuterit.
Në shembullin tonë sistemi do të quhet server1.shembull.org, prandaj në hapin në vazhdim shkruajmë server1:

Emri i kompjuterit...
Shkruajmë emrin e domain.
Në shembullin tonë, është shembull.org:

Emri i domain...
Hapi në vazhdim është ndarja (particionimi) i diskut fiks: në shembullin tonë kemi një hard disk që do t'i kushtohet krejtësisht serverit.
Do të krijojmë një particion të vogël swap (2 X sasia e RAM fizik të instaluar) dhe me çfarë mbetet në disk një particion të madh (me pikë montimi /):
Krijojmë particionin swap (në shembullin tonë 500 MB):

Mbaruam me particionin swap.
Me pjesën e mbtetur të diskut krijojmë një particion të madh, me pikë montimi / :
Përfundojmë ndarjen dhe shkruajmë ndryshimet në disk:

Përfundimi i ndarjes
Më së fundi fillon instalimi i sistemit bazë:

Instalimi i sistemit bazë...
Instalojmë GRUB në master boot record:

GRUB në MBR...
Përfundojmë instalimin bazë, heqim CD nga lexuesi dhe rinisim kompjuterin:

Përfundimi i instalimit bazë.

KONFIGURIMI BAZË

Mbasi kompjuteri të jetë rinisur, do të gjendemi në fazën e konfigurimit të sistemit bazë:

Konfigurimi i sistemit bazë
Fillimi i konfigurimit bazë...

Konfigurojmë zonën orare:

Zona orare...
Shkruaj fjalëkalimin për përdoruesin root:

Përdoruesi root..
Krijo një përdorues të zakonshëm:

Krijimi i përdoruesit të zakonshëm...
Zgjedhim metodën e instalimit:

Meqenëse do të kryejmë një instalim via internet, zgjedhim http:
- Zgjedhim një mirror për instalimin tonë:
- Nëse përdorni proxy në rrjet, plotësoni të dhënat (zakonisht bosh):
Do të fillojë testimi i burimeve apt dhe në vazhdim do të hapet dritarja e dialogut të zgjedhjes së programeve për tu instaluar: zgjedhim vetëm "Serveri i postës", pasi pakot e tjera do t'i instalojmë vetë më vonë.

Zgjedhja e programeve...
Fillon instalimi në rrjet (Internet):

Instalimi i programeve...
Vazhdojmë instalimin pa suportin Maildir.
Më vonë do të shohim instalimin e suportit të formatiti Maildir me anë të instalimit të Courier-POP3/Courier-IMAP:
Nuk konfigurojmë Exim, mbasi më pas do ta zëvendësojmë me Postfix:

Asnjë konfigurim...

Instalimi i programeve - Exim
Përdoruesi ku ridrejtohet posta e root...

Urime! Sapo përfunduat konfigurimin e sistemit bazë:

Përfundimi i konfigurimit bazë...

INSTALIMI DHE KONFIGURIMI I PJESËS TJETËR TË SISTEMIT

Konfigurimi i rrjetit

Meqenëse Instaluesi i Debian Srage ka konfiguruar sistemin tonë në menyrë që të marrë konfigurimet e rrjetit via DHCP, tani duhet të ndryshojmë këto konfigurime, mbasi një server duhet të ketë një adresë statike IP.

Për këtë qëllim, ndryshojmë /etc/network/interfaces dhe e rregullojmë sipas nevojës.
Në shembullin tonë do të përdorim adresën IP 192.168.1.10:
Nga...:

# This file describes the network interfaces available on your system
# and how to activate them. For more information, see interfaces(5).
# The loopback network interface
auto lo
iface lo inet loopback
# The primary network interface
auto eth0
iface eth0 inet dhcp

Në...

# /etc/network/interfaces -- configuration file for ifup(8), ifdown(8)
# The loopback interface
auto lo
iface lo inet loopback
# The primary network interface
auto eth0
iface eth0 inet static
address 192.168.1.10
netmask 255.255.255.0
network 192.168.1.0
broadcast 192.168.1.255
gateway 192.168.1.1

Mbas kryerjes dhe ruajtjes së ndryshimeve, rinisim rrjetin:

/etc/init.d/networking restart

Ndryshojmë /etc/resolv.conf duke shtuar disa servera emrash (unë po shkruaj ata që përdor në Itali):

search server
nameserver  85.37.17.49
nameserver  85.38.28.91
nameserver  151.99.125.1

Ndryshojmë /etc/hosts dhe shtojmë adresën e re IP:

127.0.0.1       localhost.localdomain   localhost       server1
192.168.1.10    server1.shembull.org    server1 
# The following lines are desirable for IPv6 capable hosts
::1     ip6-localhost ip6-loopback
fe00::0 ip6-localnet
ff00::0 ip6-mcastprefix
ff02::1 ip6-allnodesff02::2 ip6-allrouters
ff02::3 ip6-allhosts

Sistemojmë emrin e host:

echo server1.shembull.org > /etc/hostname/bin/hostname -F /etc/hostname

Instalojmë/heqim disa programe

Tani, të instalojmë disa programe që do të na duhen për më vonë dhe të heqim programet që nuk na hyjnë në punë:

apt-get install wget bzip2 rdate fetchmail libdb3++-dev unzip zip ncftp xlispstat libarchive-zip-perl zlib1g-dev libpopt-dev nmap openssl lynx fileutils

(një rresht i vetëm)

apt-get remove lpr nfs-common portmap pidentd pcmcia-cs pppoe pppoeconf ppp pppconfig

update-rc.d -f exim4 remove
update-inetd --remove daytime
update-inetd --remove telnet
update-inetd --remove time
update-inetd --remove finger
update-inetd --remove talk
update-inetd --remove ntalk
update-inetd --remove ftp
update-inetd --remove discard

/etc/init.d/inetd reload

Quota

apt-get install quota quotatool

Tek dritarja e dialogut të instalimit përgjigju: -> Jo

Ndryshojmë /etc/fstab (shtojmë usrquota, grpquota tek particioni me pikë montimi /):

# /etc/fstab: static file system information.
## <file system> <mount point>   <type>  <options>       <dump>  <pass>
proc            /proc           proc    defaults        0       0
/dev/sda1       /               ext3    defaults,errors=remount-ro,usrquota,grpquota 0       1
/dev/sda5       none            swap    sw              0       0
/dev/hdc        /media/cdrom0   iso9660 ro,user,noauto  0       0
/dev/fd0        /media/floppy0  auto    rw,user,noauto  0       0

Mbasi të kemi ruajtur ndryshimet, ekzekutojmë:

touch /quota.user /quota.group
chmod 600 /quota.*
mount -o remount /
quotacheck -avugm
quotaon -avug

Serveri DNS

apt-get install bind9

Për të rritur nivelin e sigurisë, BIND do të ekzekutohet në "birucë" (chrooted), prandaj duhet të veprojmë si në vazhdim:

/etc/init.d/bind9 stop

Ndryshojmë file /etc/default/bind9 në menyrë që deamon të funksionojë si përdorues pa të drejta 'bind', chroot-uar në /var/lib/named.
Ndryshojmë rreshtin: OPTS="-u bind" në menyrë që të lexohet OPTS="-u bind -t /var/lib/named":

OPTIONS="-u bind -t /var/lib/named"

Krijojmë directories e duhura nën /var/lib:

mkdir -p /var/lib/named/etc
mkdir /var/lib/named/dev
mkdir -p /var/lib/named/var/cache/bind
mkdir -p /var/lib/named/var/run/bind/run

dhe lëvizim directory me konfigurimin nga /etc në /var/lib/named/etc:

mv /etc/bind /var/lib/named/etc

Për të shmangur problemet që mund të lindin gjatë përditësimeve të mundëshme të mëvonshme, krijojmë një lidhje simbolike midis directory të konfigurimit dhe pozicionit të vjetër:

ln -s /var/lib/named/etc/bind /etc/bind

Krijojmë devices "null" dhe "random" dhe sistemojmë të drejtat e kartelave:

mknod /var/lib/named/dev/null c 1 3
mknod /var/lib/named/dev/random c 1 8
chmod 666 /var/lib/named/dev/null /var/lib/named/dev/random
chown -R bind:bind /var/lib/named/var/*
chown -R bind:bind /var/lib/named/etc/bind

Gjithashtu na duhet të ndryshojmë script-in e nisjes së szsklogd (/etc/init.d/sysklogd) në menyrë që të vazhdojmë regjistrimin e mesazheve të rendësishme të log tek logs e sistemit.

Ndryshojmë rreshtin SYSLOGD="" në menyrë që të lexojë: SYSLOGD="-a /var/lib/named/dev/log":

#! /bin/sh
# /etc/init.d/sysklogd: start the system log daemon.
### BEGIN INIT INFO
# Provides:             syslog
# Required-Start:       $local_fs $network $time
# Required-Stop:        $local_fs $network $time
# Default-Start:        2 3 4 5
# Default-Stop:         S 0 1 6
# Short-Description:    System logger
### END INIT INFO
PATH=/bin:/usr/bin:/sbin:/usr/sbin
pidfile=/var/run/syslogd.pid
binpath=/sbin/syslogd

test -x $binpath || exit 0 # Options for start/restart the daemons # For remote UDP logging use SYSLOGD="-r" #SYSLOGD="-a /var/lib/named/dev/log" create_xconsole() { if [ ! -e /dev/xconsole ]; then mknod -m 640 /dev/xconsole p else chmod 0640 /dev/xconsole fi chown root:adm /dev/xconsole}running(){ # No pidfile, probably no daemon present # if [ ! -f $pidfile ] then return 1 fi pid=`cat $pidfile` # No pid, probably no daemon present # if [ -z "$pid" ] then return 1 fi if [ ! -d /proc/$pid ] then return 1 fi cmd=`cat /proc/$pid/cmdline | tr "\000" "\n"|head -n 1` # No syslogd? # if [ "$cmd" != "$binpath" ] then return 1 fi return 0}case "$1" in start) echo -n "Starting system log daemon: syslogd" create_xconsole start-stop-daemon --start --quiet --exec $binpath -- $SYSLOGD echo "." ;; stop) echo -n "Stopping system log daemon: syslogd" start-stop-daemon --stop --quiet --exec $binpath --pidfile $pidfile echo "." ;; reload|force-reload) echo -n "Reloading system log daemon: syslogd" start-stop-daemon --stop --quiet --signal 1 --exec $binpath --pidfile $pidfile echo "." ;; restart) echo -n "Restarting system log daemon: syslogd" start-stop-daemon --stop --quiet --exec $binpath --pidfile $pidfile sleep 1 start-stop-daemon --start --quiet --exec $binpath -- $SYSLOGD echo "." ;; reload-or-restart) if running then echo -n "Reloading system log daemon: syslogd" start-stop-daemon --stop --quiet --signal 1 --exec $binpath --pidfile $pidfile else echo -n "Restarting system log daemon: syslogd" start-stop-daemon --start --quiet --exec $binpath -- $SYSLOGD fi echo "." ;; *) echo "Usage: /etc/init.d/sysklogd {start|stop|reload|restart|force-reload|reload-or-restart}" exit 1esacexit 0

Rinisim daemon e sistemit të regjistrimit të mesazheve:

/etc/init.d/sysklogd restart

Nisim BIND, dhe kontrollojmë /var/log/syslog për ndonjë gabim të mundshëm:

/etc/init.d/bind9 start

MySQL

apt-get install mysql-server mysql-client libmysqlclient12-dev

Ndryshojmë (ose më mirë i caktojmë një fjalëkalim përdoruesit root të MySQL, duke parë që kur instalohet root nuk ka asnjë fjalëkalim) fjalëkalimin e root të MySQL:

mysqladmin -u root password fjalëkalimijuajpërmysqlroot

Japim komandën

netstat -tap

dhe midis të tjerave duhet të shohim një rresht të ngjashëm me:

tcp        0      0 localhost.localdo:mysql *:*                     LISTEN     2449/mysqld

që do të thotë që MySQL është në "dëgjim" tek adresa 127.0.1, porta rezultuese.

Postfix/POP3/IMAP

Në menyrë që të instalojmë Postfix me SMTP-AUTH dhe TLS si server POP3 që gjithashtu shërben POP3s (porta 995) dhe një server IMAP që trajton edhe IMAPs (porta 993) do të veprojmë si në vazhdim:

apt-get install postfix postfix-tls libsasl2 sasl2-bin libsasl2-modules ipopd-ssl uw-imapd-ssl

(një rresht i vetëm)

Konfigurimi i ipopd
-> pop3 dhe pop3s
-> JoKonfigurimi i postfix
-> Internet Site
-> None
-> server1.shembull.org
-> server1.shembull.org, localhost.shembull.org, localhost
-> Jo

Japim komandat:

postconf -e 'smtpd_sasl_local_domain ='
postconf -e 'smtpd_sasl_auth_enable = yes'
postconf -e 'smtpd_sasl_security_options = noanonymous'
postconf -e 'broken_sasl_auth_clients = yes'
postconf -e 'smtpd_recipient_restrictions = permit_sasl_authenticated,permit_mynetworks,reject_unauth_destination'
postconf -e 'inet_interfaces = all'
echo 'pwcheck_method: saslauthd' >> /etc/postfix/sasl/smtpd.conf
echo 'mech_list: plain login' >> /etc/postfix/sasl/smtpd.conf
mkdir /etc/postfix/ssl
cd /etc/postfix/ssl/
openssl genrsa -des3 -rand /etc/hosts -out smtpd.key 1024
chmod 600 smtpd.key
openssl req -new -key smtpd.key -out smtpd.csr
openssl x509 -req -days 3650 -in smtpd.csr -signkey smtpd.key -out smtpd.crt
openssl rsa -in smtpd.key -out smtpd.key.unencrypted
mv -f smtpd.key.unencrypted smtpd.key
openssl req -new -x509 -extensions v3_ca -keyout cakey.pem -out cacert.pem -days 3650

postconf -e 'smtpd_tls_auth_only = no' postconf -e 'smtp_use_tls = yes' postconf -e 'smtpd_use_tls = yes' postconf -e 'smtp_tls_note_starttls_offer = yes' postconf -e 'smtpd_tls_key_file = /etc/postfix/ssl/smtpd.key' postconf -e 'smtpd_tls_cert_file = /etc/postfix/ssl/smtpd.crt' postconf -e 'smtpd_tls_CAfile = /etc/postfix/ssl/cacert.pem' postconf -e 'smtpd_tls_loglevel = 1' postconf -e 'smtpd_tls_received_header = yes' postconf -e 'smtpd_tls_session_cache_timeout = 3600s' postconf -e 'tls_random_source = dev:/dev/urandom'

Mbas konfigurimeve të mësipërme, file /etc/postfix/main.cf duhet të jetë i ngjashëm me:

# See /usr/share/postfix/main.cf.dist for a commented, more complete version
smtpd_banner = $myhostname ESMTP $mail_name (Debian/GNU)
biff = no
# appending .domain is the MUA's job.
append_dot_mydomain = no
# Uncomment the next line to generate "delayed mail" warnings
#delay_warning_time = 4h

myhostname = localhost.localdomain alias_maps = hash:/etc/aliases alias_database = hash:/etc/aliases myorigin = /etc/mailname mydestination = server1.shembull.org, localhost.shembull.org, localhost relayhost = mynetworks = 127.0.0.0/8 mailbox_command = procmail -a "$EXTENSION" mailbox_size_limit = 0 recipient_delimiter = + inet_interfaces = all smtpd_sasl_local_domain = smtpd_sasl_auth_enable = yes smtpd_sasl_security_options = noanonymous broken_sasl_auth_clients = yes smtpd_recipient_restrictions = permit_sasl_authenticated,permit_mynetworks,reject_unauth_destination smtpd_tls_auth_only = no smtp_use_tls = yes smtpd_use_tls = yes smtp_tls_note_starttls_offer = yes smtpd_tls_key_file = /etc/postfix/ssl/smtpd.key smtpd_tls_cert_file = /etc/postfix/ssl/smtpd.crt smtpd_tls_CAfile = /etc/postfix/ssl/cacert.pem smtpd_tls_loglevel = 1 smtpd_tls_received_header = yes smtpd_tls_session_cache_timeout = 3600 stls_random_source = dev:/dev/urandom

Rinisim Postfix:

/etc/init.d/postfix restart

Autentifikimi do të kryhet nga saslauthd. Që të punojë si duhet duhet të kryejmë nja dy ndryshime. Meqenëse Postfix funksionon i chroot-uar në /var/spool/postfix duhet të veprojmë si në vazhdim:

mkdir -p /var/spool/postfix/var/run/saslauthd
rm -fr /var/run/saslauthd

Tani duhet të ndryshojmë /etc/default/saslauthd në menyrë që të aktivojmë saslauthd. Heqim # në fillim të START=yes dhe shtojmë rreshtin PARAMS="-m /var/spool/postfix/var/run/saslauthd":

# This needs to be uncommented before saslauthd will be run automatically
START=yes
PARAMS="-m /var/spool/postfix/var/run/saslauthd"
# You must specify the authentication mechanisms you wish to use.
# This defaults to "pam" for PAM support, but may also include
# "shadow" or "sasldb", like this:
# MECHANISMS="pam shadow"
MECHANISMS="pam"

Në fund duhet të ndryshojmë /etc/init.d/saslauthd.Ndryshojmë rreshtin:

dir=`dpkg-statoverride --list $PWDIR`

në:

#dir=`dpkg-statoverride --list $PWDIR`

Pastaj ndryshojmë të ndryshieshmet PWDIR dhe PIDFILE dhe shtojmë të ndryshueshmen dir në fillim të file:

PWDIR="/var/spool/postfix/var/run/${NAME}"
PIDFILE="${PWDIR}/saslauthd.pid"
dir="root sasl 755 ${PWDIR}"

File /etc/init.d/saslauthd tashmë duhet të jetë si në vazhdim:

#!/bin/sh 
NAME=saslauthd
DAEMON="/usr/sbin/${NAME}"
DESC="SASL Authentication Daemon"
DEFAULTS=/etc/default/saslauthd
PWDIR="/var/spool/postfix/var/run/${NAME}"
PIDFILE="${PWDIR}/saslauthd.pid"

dir="root sasl 755 ${PWDIR}" createdir() { # $1 = user# $2 = group# $3 = permissions (octal)# $4 = path to directory [ -d "$4" ] || mkdir -p "$4" chown -c -h "$1:$2" "$4" chmod -c "$3" "$4"}test -f "${DAEMON}" || exit 0# Source defaults file; edit that file to configure this script.if [ -e "${DEFAULTS}" ]; then . "${DEFAULTS}"fi# If we're not to start the daemon, simply exitif [ "${START}" != "yes" ]; then exit 0fi# If we have no mechanisms definedif [ "x${MECHANISMS}" = "x" ]; then echo "You need to configure ${DEFAULTS} with mechanisms to be used" exit 0fi# Add our mechanimsms with the necessary flagPARAMS="${PARAMS} -a ${MECHANISMS}"START="--start --quiet --pidfile ${PIDFILE} --startas ${DAEMON} --name ${NAME} -- ${PARAMS}"# Consider our optionscase "${1}" in start) echo -n "Starting ${DESC}: " #dir=`dpkg-statoverride --list $PWDIR` test -z "$dir" || createdir $dir if start-stop-daemon ${START} >/dev/null 2>&1 ; then echo "${NAME}." else if start-stop-daemon --test ${START} >/dev/null 2>&1; then echo "(failed)." exit 1 else echo "${DAEMON} already running." exit 0 fi fi ;; stop) echo -n "Stopping ${DESC}: " if start-stop-daemon --stop --quiet --pidfile "${PIDFILE}" \ --startas ${DAEMON} --retry 10 --name ${NAME} \ >/dev/null 2>&1 ; then echo "${NAME}." else if start-stop-daemon --test ${START} >/dev/null 2>&1; then echo "(not running)." exit 0 else echo "(failed)." exit 1 fi fi ;; restart|force-reload) $0 stop exec $0 start ;; *) echo "Usage: /etc/init.d/${NAME} {start|stop|restart|force-reload}" >&2 exit 1 ;;esacexit 0

Tani mund të nisim saslauthd:

/etc/init.d/saslauthd start

Për të kontrolluar që SMTP-AUTH dhe TLS punojnë si duhet ekzekutojmë komandën në vazhdim:

telnet localhost 25

Trying 127.0.0.1...
Connected to localhost.localdomain.
Escape character is '^]'.
220 localhost.localdomain ESMTP Postfix (Debian/GNU)

Tani japim komandën:

ehlo localhost

250-localhost.localdomain
250-PIPELINING
250-SIZE 10240000
250-VRFY250-ETRN
250-STARTTLS
250-AUTH LOGIN PLAIN
250-AUTH=LOGIN PLAIN
250 8BITMIME

Nga përgjigja dallojmë ekzistencën e rreshtave 250-STARTTLS dhe 250-AUTH: gjithçka është në rregull.
Dalim:

quit

Courier-IMAP/Courier-POP3
Po të duam të përdorim një daemon POP3/IMAP me suport për Maildir (nëse nuk duam të përdorim formatin e zakonshëm mailbox) mund të instalojmë Courier-IMAP/Courier-IMAP-SSL (për IMAPs në portën 993) dhe Courier-POP3/Courier-POP3-SSL (për POP3s në portën 995). Përndryshe mund të kaloni tek hapi pasardhës: Konfigurimi i Apache.

apt-get install courier-imap courier-imap-ssl courier-pop courier-pop-ssl

Tek dritarja e dialogut përgjigju -> Jo
ipopd dhe UW-IMAP do të zëvendësohen.
Konfigurojmë Postfix që të shpërndajë e-mailet tek Maildir e përdoruesit:

postconf -e 'home_mailbox = Maildir/' postconf -e 'mailbox_command ='

Rinisim Postfix:

/etc/init.d/postfix restart

Apache

Instalojmë Apache:

apt-get install apache2 apache2-doc

apt-get install libapache2-mod-php4 libapache2-mod-perl2 php4 php4-cli php4-common php4-curl php4-dev php4-domxml php4-gd php4-imap php4-ldap php4-mcal php4-mhash php4-mysql php4-odbc php4-pear php4-xslt curl libwww-perl imagemagick

(në një rresht!)
Ndryshojmë file e konfigurimit /etc/apache2/apache2.conf
Gjejmë dhe ndryshojmë nga:

DirectoryIndex index.html index.cgi index.pl index.php index.xhtml

në

DirectoryIndex index.html index.htm index.shtml index.cgi index.php index.php3 index.pl index.xhtml

Ndryshojmë /etc/apache2/ports.conf dhe shtojmë rreshtin Listen 443:

Listen 80
Listen 443

Aktivojmë disa modulë të Apache (SSL, rewrite dhe suexec):

a2enmod ssl
a2enmod rewrite
a2enmod suexec
a2enmod include

Rinisim Apache:

/etc/init.d/apache2 restart

Provojmë funksionimin e Apache dhe PHP:

cd /var/www

Krijojmë një file të quajtur info.php me përmbajtje:

<?php phpinfo(); ?>

Hapim një shfletues web dhe shkruajmë adresën: http://adresa_IP_e_serverit/info.php

Duhet të hapet faqja informuese e php.

Proftpd

Instalojmë:

apt-get install proftpd

-> standalone

Që të rrisim sigurinë mund të shtojmë rreshtat në vazhdim tek /etc/proftpd.conf (shiko dhe http://proftpd.linux.co.uk/localsite/Userguide/linked/userguide.html):

DefaultRoot ~
IdentLookups off
ServerIdent on "FTP Server ready."

Rinisim Proftpd:

/etc/init.d/proftpd restart

Webalizer

Instalojmë webalizer:

apt-get install webalizer

-> /var/www/webalizer
-> Statistikat e perdorimit per
-> /var/log/apache2/access.log.1

Sinkronizimi i orës së sistemit

M.q.s. kemi të bëjmë me një server është mirë që ora e sistemit të sinkronizohet rregullisht me një server NTP.

Krijojmë file e crontabs:

touch /var/spool/cron/crontabs/root

Shtojmë në të rreshtat në vazhdim:

# përditëso orën me serverët ntp
0 3,9,15,21 * * * /usr/sbin/rdate 128.2.136.71 | logger -t NTP

Pastaj:

chmod 600 /var/spool/cron/crontabs/root

Rinisim cron:

/etc/init.d/cron restart

Disa Modulë Perl

Nëse do të na duhet të instalojmë SpamAssassin, duhet të instalojmë disa modulë shtesë Perl:

apt-get install libdb-file-lock-perl libdigest-hmac-perl libnet-dns-perl libhtml-parser-perl

Mund të përdorim edhe Shell e Perl për të instaluar modulët:

perl -MCPAN -e shell

Mbas konfigurimit (që mund të kryhet edhe automatikisht nga sistemi) fillojmë instalimin në shell:

install HTML::Parser
install DB_File
install Net::DNS

(kur kërkohet aktivimi i testeve, zgjidh 'no')

q

(për të dalë nga shell)
Instalimi me sukses i një moduli jep si rezultat diçka të ngjashme me:
/usr/bin/make install -- OK

FUNDI

Në përfundim, mund të shtojmë dhe një kalim tjetër: kompilimin dhe instalimin e një kernel të personalizuar (për një server është një domosdoshmëri): kompilimi i një kernel në Debian

lehtësoni kernel-in bazë nga të gjitha veçoritë e panevojshme
mundohuni të krijoni një kernel statik me suport vetëm për hardware që keni në kompjuter

Në këtë menyrë mund të konsiderojmë të përfunduar konfigurimin e serverit tonë, makina është gati për të filluar shërbimin e faqeve web, postës web, etj..etj.

- Lidhje -

Xen/VServer

Çdo ditë e më shumë shtëpitë tona po i ngjajnë zyrave të vërteta: 2, 3, 4, 5 e ndonjëherë më shumë kompjutër të përdorur si gateway, firewall, stacion pune, stacion zhvillimi, server web, etj.
Sa kohë që një rrjet i tillë gjendet në zyrë asnjë problem: në shtëpi ndryshon puna...energjia elektrike kushton, zhurma e ventilatorëve shqetëson të tjerët (ne jo, apo jo?), nuk ka më vend nga të lëvizësh :-)
Zgjidhja? E kush nuk ka dëgjuar për makinat virtuale (provider-i ynë web na i afron me çmime gjithmonë e më të ulët), teknollogjia e përdorur ka arritur një shkallë të lartë qendrueshmërie, makinat e sotme përballojnë gati çdo lloj konfigurimi pa problem.

Atëhere të veprojmë edhe në shtëpi në këtë menyrë: 6-7 makina virtuale në një makinë të vetme!

Në këtë seksion do të shohim zgjidhje të ndryshme, duke filluar nga teknollogjia që përdor personalisht: Xen.